طراحی ابزار اندازهگیری کیفیت زندگی مددجویان مبتلا به دیابت

مقدمه: بیماری دیابت با اثر بر همه ابعاد زندگی مددجوی مبتلا به دیابت، کیفیت زندگی او را تحت تأثیر قرار می دهد. به منظور ارزیابی اثرات دیابت بر زندگی مددجوی مبتلا به دیابت، وجود یک ابزار اندازه گیری کیفیت زندگی معتبر و پایا، ضروری است. پژوهش حاضر با هدف طراحی ابزاری معتبر و پایا برای چنین سنجشی صورت گرفته است. مواد و روش ها: پژوهش حاضر یک پژوهش روش شناسی است که در مراحل: 1ـ تعریف مفهوم کیفیت زندگی مددجویان مبتلا به دیابت 2ـ تعیین عبارات ابزار اندازه گیری کیفیت زندگی مددجویان مبتلا به دیابت 3ـ تعیین ویژگی های روان سنجی (اعتبار و پایایی) ابزار اندازه گیری کیفیت زندگی مددجویان مبتلا به دیابت صورت گرفته است. در مرحله اول، با مرور منابع و انجام مصاحبه با مددجویان دیابتی، تعریف و ابعاد مفهوم کیفیت زندگی مددجویان مبتلا به دیابت مشخص شد. در مرحله دوم عبارات ابزار اندازه گیری کیفیت زندگی مددجویان مبتلا به دیابت بر اساس نتایج مرحله اول استخراج شد. در مرحله سوم، اعتبار محتوی، اعتبار صوری، اعتبار سازه (تحلیل عاملی)، اعتبار ملاکی (ملاکی همزمان)، همسانی درونی (آلفای کرونباخ) و ثبات (پایایی آزمون مجدد) ابزار بررسی شد. برای این مطالعه 145 مددجوی مبتلا به دیابت بر اساس روش نمونه گیری تصادفی ساده از مراکز مورد پژوهش انتخاب شدند. یافته ها: بر اساس نتایج حاصل از مرحله اول پژوهش تعریف کیفیت زندگی به درک کلی انسان از وضعیت زندگی خود درقالب نظام های ارزشی و فرهنگی اطلاق شد. در مرحله دوم پژوهش70 عبارت در 4 بعد یا عامل (وضعیت جسمی، روحی ـ روانی، اجتماعی و وضعیت خاص بیماری و درمان) و یک عبارت کلی درباره کیفیت زندگی به دست آمد. در این مرحله از مقیاس پنج درجه ای لیکرت برای درجه بندی عبارات استفاده شد. در مرحله سوم پس از تعیین اعتبار محتوایی و صوری ابزار، ابزار با 61 عبارت به دست آمد. بر اساس نتایج به دست آمده از تعیین اعتبار سازه با بهره گیری از تحلیل عاملی، 45 عبارت در قالب پنج عامل وضعیت جسمی، روحی ـ روانی، اجتماعی، اقتصادی و وضعیت خاص بیماری و درمان به دست آمد. این عوامل تبیین کننده عوامل (ابعاد) تعریف کیفیت زندگی در این پژوهش بود. بررسی نتایج حاصل از تعیین اعتبار ملاکی (ملاکی همزمان) وجود رابطه خطی مثبت و معنی داری بین نمرات این ابزار (45 عبارت) و فرم کوتاه 36 نشان داد. نتایج حاصل از بررسی پایایی ابزار، ضریب آلفای کرونباخ از 88/0 تا 93/0 برای عوامل و 95/0 برای کل ابزار و ضریب پایایی آزمون مجدد 86/0 تا 90/0 برای عوامل و 92/0 برای کل ابزار اندازه گیری کیفیت زندگی مددجویان مبتلا به دیابت (45 عبارت) نشان داد. نتیجه گیری: بر اساس نتایج این پژوهش، ابزار اندازه گیری کیفیت زندگی مددجویان مبتلا به دیابت که در این پژوهش با 45 عبارت و یک عبارت کلی درباره کیفیت زندگی در مقیاس پنج درجه ای لیکرت طراحی شد، دارای اعتبار و پایایی جهت اندازه گیری کیفیت زندگی مددجویان مبتلا به دیابت است.